Natuurlijk leiderschap

Van de zomer is onze lieve trouwe Kala overleden, ze was echt op.
Het was een heel heftig proces en we hebben haar in liefde losgelaten.

En toen volgden er een paar maanden zonder hond.
Dat was dus niks.
Jezelf uitlaten. Een trouw maatje dat er altijd is. Een steun en toeverlaat voor alle kleine en grote verdrietjes.
Het huis voelde toch een beetje leeg en stil.

Het was ook goed om dit een tijdje zo te voelen. De leegte. Het gemis. Te ervaren wie we zijn zonder hond.

Maar we waren er ook al snel uit dat dit niet voor eeuwig zou zijn, dus hebben we de knoop doorgehakt en zijn we op zoek gegaan naar een nieuw hondje.

En die is er nu! Sinds gisteren hebben we een nieuwe pup!
Een setterflat. Kruising Ierse setter/flatcoat retriever.
Too cute! Ze is zo lief!

Dus ik dacht: ‘Hoe moest dat ook alweer? Een pupje opvoeden?’
En heb ik vorige week contact opgenomen met mijn oude hondenschool in Den Haag. Daar hebben we zelf 1,5 jaar met Kala getraind en ik ben daar toen ook opgeleid als puppyinstructeur. Het was dat we vlak daarna naar Zeeland verhuisden, anders had ik daar nu nog met heel veel plezier puppytrainingen gegeven. Al die kleine prutsjes, het was echt te schattig.

Vooral die ene les dat de eigenaresse van een rottweiler pup ‘Clover’ genaamd, zelf maar door de speelbuis heenkroop, omdat haar pup niet durfde!

Of die keer dat een rhodesian rinchback pup elke keer in de arm van zijn eigenaresse beet.
Ik nam hem even apart en bij een volgende poging legde ik hem resoluut op zijn rug. Het was toen al een kalf van een hond, dus ik moest hem tegenhouden met mijn knie en elleboog. Hij krijste als een mager speenvarken. Maar ik liet hem pas los toen hij zich kalm en onderdanig gedroeg. We stonden op alsof er niets gebeurd was en hij volgde rustig. Zijn bazinnetje pakte het goed op en er waren nog maar een paar correcties nodig. Hij heeft haar nooit meer gebeten.

Een goede opvoeding bij honden vinden wij erg belangrijk.
Dat onze hond luistert.
Dat ze niet aan de lijn trekt.
Dat ze stopt met blaffen als we zeggen dat het klaar is.
Dat ze niet tegen mensen opspringt.
Dat ze beleefd is naar andere honden toe.
Dat ze lief is voor kinderen.
Dat ze niet bijt.
En dat we haar overal mee naar toe kunnen nemen.

Met Kala was dat zo. Het hele dorp kende haar. Nog steeds kom ik elke dag mensen tegen die me voorzichtig vragen of Kala er niet meer is. Zo lief. Zo betrokken.
Kala was echt een iconische hond.

Ze liep altijd los. Wachtte bij de poort van de school als ik de kinderen ging halen en brengen. Of bij de ingang van de winkel als ik daar moest zijn. Ze wachtte gewoon net zolang totdat ik er weer was.

Iedereen vond dat bijzonder. Maar is dat wel zo?
Het is in principe natuurlijk hondengedrag.
De roedelleider bepaalt waar de roedel heengaat. En als hij weggaat, wacht de roedel op zijn terugkomst.
Natuurlijk leiderschap noem ik dat.

Maar dat is vaak niet wat ik zie op straat.
Het is niet wat ik vaak zie bij wereldleiders.
Het is niet wat ik vaak zie in onze eigen politiek.
Het is niet wat ik vaak zie in de klas.

Honden laten hun baasjes uit in plaats van andersom. Ze trekken aan de lijn, blaffen eindeloos, luisteren matig en trekken kleine kinderen omver. Of, nog erger, ze bijten.

Ik zie wereldleiders beslissingen nemen die goed lijken voor henzelf, maar niet voor de hele samenleving.

Ik zie onze eigen politiek beslissingen nemen waar ze zichzelf niet aan houden.

Ik zie leerkrachten worstelen met gezag, autoriteit en leiderschap bij kinderen en ouders.

Ik denk dat we iets te doen hebben als het gaat om natuurlijk leiderschap. Of het nu gaat om mensen of dieren, we hebben allemaal betrouwbare leiders nodig.

In eerste instantie hebben de leiding te nemen over onszelf, zodat we daarna goede relaties kunnen onderhouden met onze partners, kinderen, huisdieren, collega’s, vrienden en familie.

Mensen hebben vaak een negatieve associatie met woorden als ‘dominantie’, ‘gezag’,  of ‘autoriteit’. Moet je tegen een Nederlander zeggen, hahaha!

‘Dominantie’ komt van het Latijnse woord ‘dominus’ en betekent simpelweg ‘meester’. Kun je ook weer op verschillende manieren opvatten, maar laten we ervanuitgaan dat het hier gaat om iemand waar je iets van zou kunnen leren.

‘Gezag’ gaat over het beginnen, staken of veranderen van gedrag in opdracht van anderen. Als een politieagent het verkeer omleidt omdat er een ongeluk is gebeurd, oefent hij of zij gezag uit. Als een leerkracht tegen de kinderen zegt dat ze hun boek open moeten doen, dan oefent hij of zij gezag uit.

‘Autoriteit’ betekent de aanvaarde macht van een persoon of organisatie om een andere persoon of groep te leiden.

Paarden en honden hebben hier allemaal geen moeite mee. Kinderen trouwens ook niet.

De grootste gemene deler van deze 3 is veiligheid.

Is er een duidelijke leider van de roedel, dan leven de honden in païs en vree samen. Ze voelen zich veilig en iedereen heeft een duidelijke taak in het geheel. Er is weinig geruzie onderling en de hiërarchie is duidelijk.

Hebben paarden een duidelijke leider van de kudde, idem. Dit is altijd de apha merrie die de kudde leidt naar water en voedsel. De hengst beschermt tegen indringers en de andere merries zorgen voor elkaars veulens. Taken en verantwoordelijkheden wisselen ze af, zodat iedereen op zijn beurt kan rusten en spelen. Alle paarden voelen zich veilig, omdat ze weten dat hun apha-leider betrouwbaar is.

Hebben kinderen een duidelijke leider, idem.
Dan voelen ze zich veilig, hebben ze hun eigen taken en nemen ze hun eigen verantwoordelijkheid (uiteraard wat bij hun leeftijd past). Ze luisteren, doen wat ze gezegd wordt, gaan niet in eindeloze discussies of chantagemodus en gedragen zich ook niet als slachtoffer. ‘Ik krijg ook altijd de schuld’. Ze zijn vrolijk, gaan huppelend door het leven en voelen zich vrij en blij. Ze maken zich geen zorgen want er iemand die over hen waakt en beschermt. Ze voelen zich veilig.

Ingewikkelder dan dit is het niet.

Eerder deze week schreef ik hier ook al iets over wat paarden betreft.

Maar waar gaat het dan mis?
Wat vinden we zo moeilijk aan leiderschap? Over onszelf, over onze dieren of kinderen?
Omdat ons leiderschap elk moment getest wordt! Omdat paarden, honden en kinderen zeker willen weten of wij nog wel goede leiders zijn voor hen. En dat gebeurt soms wel meerdere malen per dag.

‘Wat ga jij doen als ik het niet doe?’
‘Wat doe jij als ik niet naar je luister?’

En dan volgt er een heel scala aan emoties die door ons systeem heen gaan joelen.
Dan wordt er ‘op je knopjes gedrukt’.
En dat gaat soms best een tijdje goed.
En dan ineens helemaal niet meer.
Dan word je ongeduldig, geïrriteerd of boos. Of verdrietig. Of voel je machteloos en wanhopig. Of iets anders.

Als er iets is wat ik geleerd heb van 20+ jaar onderwijs, 20+ jaar met paarden werken is het EMOTIONAL FITNESS.

En nee, ik ben geen heilige, als moeder al helemaal niet. Tuurlijk word ik ook wel eens kwaad (dat is de emotie waar ik het snelst bij kom). Maar ik snap wel hoe het werkt en wat er gebeurt als onze kinderen niet doen wat er gezegd wordt en mij uitdagen.
Dan mag ik weer even oefenen met mijn leiderschap en mijn emotional fitness.
Het is namelijk niets persoonlijks dat uittesten. Maar we nemen het zo vaak persoonlijk. Daar gaat het vaak mis.

En dan krijg je gedoe in de klas, ruzie, gepest, is er onrust en krijg je vaak ook nog gemopper van ouders. En ben je uitgeput aan het einde van de dag. Niet helpend. En als je helemaal pecht hebt, dan ligt stress op de loer en dreig ej om te vallen. Al helemaal niet helpend. Of vind je je werk niet meer leuk en ga je wat anders doen.

Daar wil ik iets aan doen.
Want we stevenen af op een serieus lerarentekort. In 2020 van 1700 fte naar 4800 fte in 2024, zeggen de prognoses.

In de Academie voor ontspannen onderwijs leer je alles over leiderschap en emotionele veerkracht. Zodat jij elke moment van de dag een goede leider kan zijn. Thuis, in je gezin, op je werk en bij familie en vrienden.

En dit gaat over meer dan leren om je grenzen aan te geven. Want dat weet je best.

Dit gaat over wat het met je doet als je je grenzen aan wil geven maar het niet doet. Of niet kan. En hoe dat voelt. Daar zit vaak de kern van het probleem en niet bij kennis of vaardigheden over je hoe je je grenzen moet aangeven.

En we trainen elke dag je ‘emotional fitness’. Vooral hoe je dat doet. En wat bij jou past. En hoe je je kinderen in de klas kunt helpen met hun emotionele veerkracht. Want wat jij leert, kun je meteen aan je kinderen leren. Lijkt me handig. Kun je niet vroeg genoeg mee beginnen. Ik had er o.a. een zware burn-out voor nodig om dit een beetje te leren. Kan ik je niet aanbevelen.

Dus daar gaat de Academie voor ontspannen onderwijs over.

Meer weten?

Kijk dan even op www.ikstaonderwijsadvies.nl/academievoorontspannenonderwijs
En hier vind je de brochure, staat alles nog even op een rijtje.
https://ikstaonderwijsadvies.nl/downloadbrochureacademievoorontspannenonderwijs/

Groet,

Rixta

Wil je als onderwijsprofessional tips en inspiratie? Over de lockdown, over leiderschap? Over ‘emotional fitness’?

Meld je dan aan voor mijn besloten fb groep:  https://www.facebook.com/groups/academievoorontspannenonderwijs

Binnenkort volgt er een masterclass over verbinding. Keep u posted.

Ik ga nog even een pup aansturen!